Planowanie strategiczne jest procesem prowadzącym do sformułowania zamiarów, celów, strategii oraz środków koniecznych do ich realizacji. W takim ujęciu można je przedstawić w postaci poniższego schematu, w którym sformułowany plan strategiczny będzie obejmował:

• plan obrotu i rynku,

• plan produkcji i usług,

• plan inwestycji,

• plan badawczo - rozwojowy,

• plan zatrudnienia,

• plan finansowy.

W planie strategicznym określone muszą być cele działania oraz zagrożenia strategiczne. Plan taki powinien być trzystopniowy: plan długookresowy (ponad 5 lat), w którym określa się główne cele strategiczne oraz sposoby ich osiągania, plan średniookresowy (do 5 lat), który konkretyzuje koncepcje strategiczne oraz metody i środki realizacji i wreszcie plan krótkookresowy - operatywny plan roczny.

Omawiając zagadnienie planowania strategicznego nie sposób pominąć wkładu Ansoffa w rozwój nauki w tej dziedzinie. Przedstawił on szereg założeń i twierdzeń z tego zakresu1. Według tego autora planowanie musi uwzględniać zmienność otoczenia. Większa waga powinna zostać także przyłożona do realizacji procedur prowadzących do sformułowania strategii. W ujęciu zaproponowanym przez tego autora plan strategiczny jest następstwem wyboru strategii (por. p. 1). Jego realizacja powinna być na bieżąco kontrolowana, tak aby w razie konieczności przeformułować cele i zadania. Dopiero po ich ostatecznym zatwierdzeniu można przystąpić do analizy SWOT. Ważki jest tu element sprzężenia zwrotnego występujący pomiędzy kolejnymi etapami budowania strategii. Wyznaczenie konkretnych celów i zadań pozwala na opracowanie planu strategicznego składającego się z programu działań handlowych („strategie produktów - rynków”), organizacyjnych („strategia administracyjna”) czy finansowych („strategia finansowa”), które z kolei przejawiają się w tzw. „budżecie strategicznym”2.

Planowanie strategiczne obejmuje przedsiębiorstwo jako całość a także SBU czyli obszary działalności. Głównym jego celem jest zapewnienie długookresowej efek­tywności przedsiębiorstwa.

Koncepcja i historia rozwoju strategicznego zarządzania została omówiona w punkcie 1. Istnieje kilka podstawowych różnic dzielących je od planowania strategicz­nego:

• zależności w parze „produkt - rynek” powinny być uzupełnione przez relacje sys­temu i otoczenia,

• zewnętrzne ukierunkowanie na otoczenie powinno być traktowane na równi z we­wnętrzną kompetencją przedsiębiorstwa,

• istnieje konieczność odpowiedniego zarządzania procesami wewnętrznych zmian.

Jak wiadomo niepewność rynku, otoczenia, szybkie i częste zmiany jego czyn­ników, nie przewidywalność jutra były inspiracją dla rozwoju zarządzania strategicz­nego. W odpowiedzi na zachwianie rynku duże korporacje przeprowadziły m. in. sze­roką dywersyfikację swojej działalności. Sztywne ramy planowania strategicznego z lat 50. stały się barierą. Obecnie planowanie strategiczne to proces w pełni elastyczny. Nie jest on już zdominowany przez ustalone z góry budżety roczne. Nastąpiło przewarto­ściowanie wewnątrz firm, w wyniku którego opracowanie budżetu nie jest już pierw­szoplanowym zajęciem. W dobie obecnej planowanie strategiczne określa działania mające doprowadzić do realizacji zadań i celów ogólnych. Nie należy jednak zapomi­nać, że dotyczy ono nie tylko poziomu korporacyjnego, ale w równym stopniu oddzia­łów. Musi ono jednak być wsparte silną kontrolą strategiczną.

Plan strategiczny powinien odzwierciedlać całościową strategię przedsiębior­stwa i mieć pokrycie w budżecie.