Tajny protokół do układu *Ribben-trop-Mołotow z 23 sierpnia 1939 r. przewidywał, że Finlandia znajdzie się w sferze wpływów radzieckich. Po jego podpisaniu rząd ZSRR podjął kroki w celu podporządko­wania sobie Finlandii. 5 paździer­nika zaproszono do Moskwy fiń­skiego ministra spraw zagranicz­nych Eljasa Erkko; w czasie negocjacji, które rozpoczęły się 12 października, Stalin zażądał, aby Finlandia (podobnie jak Litwa, Łotwa i Estonia) podpisała ze Związkiem Radzieckim układ o współpracy i wzajemnej pomocy oraz oddała mu zachodnią część Półwyspu Rybackiego i 5 wysepek w Zatoce Fińskiej, a także wydzier­żawiła bazę na półwyspie Hanko nad Zatoką Fińską i zgodziła się na przesunięcie granicy o 30-40 km na zachód od Leningradu.

W za­mian obiecywał oddanie Finlandii słabo zaludnionych i bez większej wartości gospodarczej terenów we wschodniej Karelii. Żądania te rząd fiński odrzucił i bezzwłocznie ogłosił mobilizację. Krokiem po­przedzającym wojnę było zerwanie przez Związek Radziecki paktu o nieagresji z 1932 r. Armia Czer­wona rozpoczęła działania wojen­ne 30 listopada 1939 r. pod prete­kstem rzekomego ostrzelania czte­ry dni wcześniej radzieckich posterunków nadgranicznych w Mainili przez artylerię fińską.

Siły radzieckie w pierwszej fazie wojny liczyły 27 dywizji piechoty, 1 dywizję kawalerii, 1 korpus zme­chanizowany, 3 brygady czołgów i ok. 800 samolotów. Siły zbrojne Finlandii (po mobilizacji) liczyły 9 dywizji piechoty i kilka samo­dzielnych oddziałów - łącznie 195 tys. żołnierzy w polu wspieranych przez słabe lotnictwo (200 samolo­tów), bez broni pancernej i ciężkiej artylerii. 30 listopada 1939 r. woj­ska radzieckie przekroczyły na ca­łej długości granicę liczącącą ok. 1500 km (zasadnicze operacje pro­wadzono na Przesmyku Karel­skim), ale zostały zatrzymane przez armię fińską (dowódca TSZ. Gustaf *Manner-heim) wy-rzystującą umocnienia linii *Mannerheima.

Czynnikami decy­dującymi o powstrzymaniu natar­cia były też świetne wyszkolenie i manewrowość niewielkich od­działów, sprzyjające obronie wa­runki terenowe i klimatyczne. Już 1 grudnia w nadbrzeżnej osadzie Terijoki, zajętej przez wojska radzieckie ale opuszczonej przez wszystkich mieszkańców, utwo­rzono z fińskich komunistów rząd tzw. Fińskiej Republiki Demokra­tycznej z Otto Ville Kuusinenem, który następnego dnia na Kremlu zawarł wspomniany układ wasalny ze Związkiem Radzieckim. Na Przesmyku Karelskim rozpoczęła się wojna pozycyjna, a na ogrom­nym froncie karelskim Finowie, stosując szeroko manewr obejścia, gromili wysunięte dywizje radziec­kie. Dowództwo radzieckie zaczę­to od stycznia 1940 r. wzmacniać swoje wojska; na początku lutego liczyły ok. 850 tys. ludzi, 55 dywi­zji, 2 tys. czołgów i 2500 samolo­tów.

11 lutego przeszły one do natarcia na Przesmyku Karelskim, przełamały przednią pozycję wojsk fińskich we wschodniej i centralnej jego części. W wyniku drugiego natarcia, podjętego 26 lutego przez zamarzniętą Zatokę Wybor-ską, uchwyciły kilka wysepek i wysadziły desant na wybrzeżu. 7 marca przełamały główną pozy­cję obrony na zachodnim odcinku linii Mannerheima i przystąpiły do następnego natarcia, którego celem było okrążenie oddziałów fińskich w rejonie Zatoki Wyborskiej. W nocy z 12 na 13 marca ogłoszo­no zawieszenie broni. Na mocy układu podpisanego w Moskwie 13 marca 1941 r.

Związek Radziec­ki zagarnął Przesmyk Karelski z miastem Wyborg, część Karelii oraz zachodnią część Półwyspu Rybackiego, a także wydzierżawił na 30 lat obszar Hanko; Finlandia straciła terytorium o łącznej po­wierzchni 35 084 knf, ale bez mieszkańców, gdyż ci - 450 tys. — dobrowolnie opuścili oddawane ziemie i przesiedlili się w głąb kra­ju. W wyniku działań wojennych poległo 24 923 żołnierzy fińskich, ok. 35 tys. zostało rannych; straty radzieckie wyniosły 126 tys. żoł­nierzy zabitych i zaginionych, 264 tys. rannych, 800 samolotów i ok. 2300 czołgów.