Pogoda to ogół fizycznych zjawisk, którym podlega troposfera nad danym obszarem w określonym czasie. Składnikami pogody są: temperatura powietrza, ciśnienie atmosferyczne, wiatr (kierunek i siła), wilgotność powie­trza, zachmurzenie nieba, opady, nasłonecznienie. Pogoda zmienia się w czasie, dlatego o określonym typie pogody możemy mówić wtedy, gdy przez kilka bądź kilkanaście godzin lub dni poszczególne składniki pogody utrzymują się w niezmienionej formie. Przyczyną zmian pogody jest m. in. Przemiesz­czanie się mas powietrza, frontów atmosferycznych i układów ciśnienia. Do­minujące na danym obszarze typy pogody decydując jego klimacie.

Klimat to wieloletni, charakterystyczny dla danego obszaru przebieg stanów pogody i poszczególnych jej składników, ustalony na podstawie pomiarów i obserwacji meteorologicznych. Minimalny okres obserwacji konieczny do określenia typu klimatu wynosi 10 lat. Klimat i pogoda kształtowane są przez te same uwarunkowania i majątakie same składniki. Czynniki kształtujące klimat można podzielić na dwie grupy:

1. Czynniki ogólne (globalne), do których należą:

• zróżnicowanie oświetlenia Ziemi,

• proces obiegu ciepła na Ziemi,

• ogólna cyrkulacja powietrza w troposferze,

• proces obiegu wilgoci.

2. Czynniki geograficzne, do których zaliczamy:

• szerokość geograficzną - od której zależy intensywność i czas na­świetlania promieniami słonecznymi, co wpływa na strefowe zróżni­cowanie temperatury i ciśnienia.

• rozkład lądów i mórz - zakłócający strefowy rozkład temperatur, ciśnień i opadów ze względu na różnice w szybkości nagrzewania się i oddawania ciepła przez wodę i ląd. Jest przyczyną wydzielenia klima­tu morskiego o dużych opadach równomiernie rozłożonych w ciągu całego roku, chłodnym lecie, łagodnej zimie, małej rocznej amplitu­dzie temperatur powietrza (poniżej 18°C) i klimatu kontynentalnego o małej ilości opadów (przeważających latem), mroźnych zimach, upalnych latach, rocznej amplitudzie temperatur przekraczającej 23°C.

• odległość od morza - wraz z odległością od morza maleje ilość opadów, natomiast temperatura latem rośnie, zimą- obniża się.

• wysokość nad poziom morza - wraz z wysokością spada ciśnienie i temperatura powietrza, rośnie natomiast wilgotność względna i suma opadów (do pewnej wysokości). Bezwzględna wysokość terenu decydu­je o piętrowości klimatycznej - klimat górski, który może występować w każdej szerokości geograficznej.

• rozkład form ukształtowania powierzchni - decyduje o możliwości przemieszczania się mas powietrza, np. obszary górskie są barierami klimatycznymi. W skali lokalnej ukształtowanie decyduje o miej­scowym krążeniu powietrza, np. wiatry górskie.

• szata roślinna - zwarte kompleksy leśne zmniejszają dobowe i roczne amplitudy temperatur oraz zwiększaj ą wilgotność powietrza (transpi-racja roślin).

• prądy morskie - zimne prądy ochładzają i osuszają klimat, ciepłe -podnoszą temperaturę i zwiększaj ą ilość opadów.

• działalność człowieka - najlepiej widoczna na obszarach zurbanizowa­nych, gdzie średnie roczne temperatury powietrza są wyższe niż na terenach przyległych o l - 2°C. Podobnie większa ilość jąder kondensa­cji (zapylenie) przyczynia się do zwiększenia ilości opadów.