Odpowiedzialność pracowników rozumiana jest najogólniej jako stan polegający na ponoszeniu przez nich wobec pracodawcy konsekwencji materialnych lub osobistych z powodu naruszenia obowiązków pracowniczych.

Odpowiedzialność porządkowa, jej istota polega na stosowaniu wobec pracownika sankcji typu represyjnego tj. kar za naruszenie obowiązku przestrzegania porządku pracy.

Przesłanki odpowiedzialności:

1.Pociągniecie pracownika do odpowiedzialności porządkowej jest dopuszczalne w razie popełnienia przez pracownika przekroczenia porządkowego określonego w kodeksie. Podstawą uznania zachowania pracownika za tego rodzaju przekroczenie jest równoczesne wystąpienie następujących okoliczności:

a)bezprawne naruszenie przez pracownika porządku art. 108  § 1. Za nieprzestrzeganie przez pracownika ustalonego porządku, regulaminu pracy, przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz przepisów przeciwpożarowych pracodawca może stosować:

-karę upomnienia,

-karę nagany.

§ 2. Za nieprzestrzeganie przez pracownika przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy lub przepisów przeciwpożarowych, opuszczenie pracy bez usprawiedliwienia, stawienie się do pracy w stanie nietrzeźwości lub spożywanie alkoholu w czasie pracy - pracodawca może również stosować karę pieniężną.

W grę wchodzą tu naruszenia następujących obowiązków:

-porządku pracy (niestosowanie się do ustalonego czasu pracy, spóźnianie itp.)

-obowiązki regulaminowe (tj. obowiązki które zostały określone w regulaminie danego pracodawcy). Naruszenie porządku i regulaminu bardzo często pokrywa się ze sobą, ponieważ większość przepisów porządkowych jest zawarta w regulaminie pracy, jeżeli taki istnieje u pracodawcy.

-obowiązku przestrzegania przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz przepisów przeciwpożarowych.

-innych obowiązków, których naruszenie może być uznane za naruszenie porządku pracy.

b)wina pracownika – pociągnięcie do odpowiedzialności porządkowej pracownika nie wystarcza sama subiektywna bezprawność zachowania pracownika (np. zepsucie materiałów). Konieczne jest ponadto ustalenie, że działanie lub zaniechanie pracownika było w danej sytuacji naganne ze względu na towarzyszące temu czynowi okoliczności subiektywne (umyślność, niedbalstwo)

2.Kary porządkowe:

-niemajątkowe (upomnienie, nagana) – pracownik może być ta karą ukarany za każde przewinienie porządkowe. Stanowią one środek represyjno-wychowawczy dotykający wyłącznie sfery życia psychicznego człowieka. Wymierzenie tego typu kary doprowadza do uszczuplenie dobra osobistego jakim jest m.in. posiadanie opinii człowieka rzetelnego, sumiennego.

-majątkowe (kara pieniężna) - powoduje uszczerbek w majątku pracownika. Można ją wymierzyć jedynie za:

-nieprzestrzeganie przepisów BHP i PPOŻ

-opuszczenie pracy bez usprawiedliwienia

-stawienie się w pracy w stanie nietrzeźwości lub spożywanie alkoholu w czasie pracy.

Przy stosowaniu kar bierze się pod uwagę następujące kryteria:

-rodzaj naruszenia obowiązków pracowniczych

-stopień winy pracownika (zarówno umyślnej jak i nieumyślnej)

-dotychczasowy stosunek pracownika do pracy.