Działalność kolei możemy rozpatrywać w aspekcie następujących grup czynnościowych:

—    działalność podstawowa obejmująca wszystkie czynności związane z przewozem;

—    działalność pomocnicza obejmująca czynności, które polegają na świadczeniu usług na rzecz działalności podstawowej, inwestycyjnej i bytowej oraz na dokonywaniu robót i usług na rzecz obcych przedsiębiorstw;

—    działalność bytowa, która obejmuje działalność na rzecz utrzymania warunków bytowych pracowników i ich rodzin;

—    działalność zarządu, która obejmuje czynności związane z kierowaniem przedsiębiorstwem,

Przyjmując za podstawę powyższą klasyfikację grup czynności, koszty dzielone są według układu celowego. Zauważyć jednak należy, ze koszty działalności zarządu kolei zwane kosztami ogólnozakładowymi, dzielimy na działalność podstawową i pomocniczą ns podstawie odpowiednich kluczy podziałowych. Zatem ewidencja kosztów i ich kalkulacje w układzie celowym obejmuje:

—    koszty działalności podstawowej,

—    koszty działalności pomocniczej,

—    koszty działalności bytowej i pozaprzewozowej.

W przypadku kolei koszty odznaczają się znaczną złożonością z uwagi na jej rozbudowaną działalność, dużą liczbę specjalności oraz rozmiary samego przedsiębiorstwa W kalkulacji kosztów ważną rolę odgrywają jednostki kalkulacyjne wyrażające za pomocą mierników naturalnych lub umownych jednostki pracy eksploatacyjnej lub przewozowej.

Miernikami tymi są m.in.:

—    w odniesieniu do pracy przewozowej:

•    tonokilometr w ruchu towarowym,

—    w odniesieniu do pracy eksploatacyjnej:

•    mierniki pracy ruchowej, np. pociągokilometr, osiokilometr,

•    mierniki pracy odprawczej, które określają wielkość pracy podczas odprawy ładunków,

•    mierniki energetyczne, które określają zużycie energii i paliwa.

Znając powyższe mierniki, możemy stosować kalkulację kosztów własnych na podstawie metody stawek rozchodowych według faz procesu przewozowego:

—    odprawa handlowa i techniczna,

—    przemieszczanie pociągu,

—    zestawianie i rozrządzanie pociągów.

Zauważyć trzeba, że do obliczenia stawek rozchodowych konieczne jest wykorzystań e podziału kosztów na koszty zależne i niezależne od wielkości przewozów.

Jeżeli chodzi o koszty infrastruktury, to możemy podzielić je na następujące grupy:

—    koszty kierowania ruchem kolejowym:

•    koszty administracji centralnej i regionalnej,

•    koszty obsługi ruchu i zapewnienia bezpieczeństwa ruchu na szczeblu jednoste-wykonawczych,

•    inne koszty;

—    koszty utrzymania infrastruktury;

—    koszty amortyzacji urządzeń i oprocentowania infrastruktury;

—    koszty ogólne przedsiębiorstwa.