Jak stanowi Konstytucja – art. 63: Każdy ma prawo składać petycje, wnioski i skargi w interesie publicznym, własnym lub innej osoby za jej zgodą - do organów władzy publicznej oraz do organizacji i instytucji społecznej w związku z wykonywanymi przez nie zadaniami zleconymi z zakresu administracji publicznej.

Tryb rozpatrywania petycji, wniosków i skarg określa ustawa.

W przypadku naruszenia któregokolwiek z praw czy wolności jednostki – każdy podmiot praw i wolności konstytucyjnych ma prawo do petycji, wniosków czy skarg.

Środkiem dochodzenia swych praw może być:

• Droga sądowa – jest to podstawowy środek dochodzenia swoich praw przez jednostkę.

W konstytucji zawarty jest

- zakaz zamykania drogi sądowej dla dochodzenia naruszonych praw i wolności

- zasada dwuinstancyjności postępowania

- zasada cywilnej odpowiedzialności państwa za niezgodne z prawem działania jego funkcjonariuszy

Konstytucja ustanowiła też dwie dalsze procedury służące ochronie konstytucyjnych wolności i praw:

• Skarga Konstytucyjna – każdy może wnieść ją bezpośrednio do Trybunału Konstytucyjnego w razie naruszenia jego konstytucyjnych wolności i praw.

Skarga konstytucyjna jest to szczególny środek prawny pozwalający jednostce na zwrócenie się do Sądu Konstytucyjnego o zweryfikowanie ostatecznych rozstrzygnięć władz publicznych, o ile rozstrzygnięcia te naruszają konstytucyjnie zagwarantowane prawa bądź wolności (jednostki) skarżącego.

Istotne są tu 4 elementy:

- incydentalny charakter skargi,

- ograniczenie podstawy skargi tylko do naruszenia praw i wolności o konstytucyjnym charakterze,

- subsydiarny charakter skargi, pozwalający na jej wniesienie dopiero po bezskutecznym wyczerpaniu innych środków prawnych,

- przyznanie prawa rozpoznania skargi organom sądownictwa konstytucyjnego, których rozstrzygnięcia wiążą wszystkie organy państwowe.

• Wniosek do Rzecznika Praw Obywatelskich – każdy może wystąpić o pomoc w ochronie swych wolności i praw naruszonych przez organy władzy publicznej – co również reguluje konstytucja RP.