Zjawisko nadużywania narkotyków, prowadzące do zmian chorobowych i wyniszczenia organizmu, określamy mianem narkomanii. Do narkotyków zaliczamy heroinę i inne opiaty, kokainę, amfeta­minę, marihuanę, Ecstasy, LSD i inne środki halu­cynogenne, środki uspokajające. Innymi substan­cjami , których nadużywanie prowadzi do uzależnienia i nałogu, są alkohol i tytoń.
Uzależnienie od narkotyków, alkoholu czy na­wet tytoniu może mieć szkodliwy wpływ nie tylko na człowieka, który je wprowadza do swojego orga­nizmu, ale także na rodzinę, przyjaciół i całe spo­łeczeństwo. Na przykład wielu narkomanów wcho­dzi w konflikt z prawem, usiłując zdobyć pieniądze na narkotyki. Związek między nadużywaniem alko­holu a występowaniem przemocy w rodzinie znany jest już od dawna.
Problemami związanymi z nałogami zajmują się odpowiednie służby społeczne. Pomocy u nich mogą szukać zarówno osoby bezpośrednio uzależ­nione, jak i pośrednie ofiary nałogu, na przykład rodzina. W tym celu należy skontaktować się z władzami lokalnymi lub niezależnymi organi­zacjami. Instytucje te oferują konsultacje i porady, a także pomoc medyczną.
Jeśli zachodzi taka potrzeba, pracownik spo­łeczny może skierować narkomana lub alkoholika do specjalnego ośrodka lub szpitala, gdzie otrzy­ma on pomoc medyczną i psychiatryczną, lub skon­taktować go z grupą samopomocy. We wszystkich takich przypadkach niezwykle ważne jest, by udzie­lanie pomocy nie rozpoczynało się od negatywnej oceny postępowania człowieka.