Ocena brak
Co to jest kwas karbolowy?
Joseph Lister żywo interesował się problemem infekcji zakaźnych i ich wpływem na ludzki organizm. Zainteresowanie to mogło częściowo wypływać z faktu, że matka chirurga bardzo cierpiała na nawracające infekcje skórne (róża). Jeszcze jako student college'u Lister napisał dla towarzystwa dyskusyjnego esej na temat gangreny, a w 1856 roku, w okresie asystentury u doktora Syme'a w Edynburgu, napisał pracę pod tytułem The Early Stages of Inflammation (Wczesne stadia infekcji zapalnej).
Na początku praktyki chirurgicznej w Glasgow Lister niepokoił się wysoką liczbą przypadków infekcji po zabiegach chirurgicznych. Na przykład w 1864 roku zanotował, że 45% jego własnych pacjentów zmarło z powodu chorób infekcyjnych i że powziął silne postanowienie przeciwdziałania takiej sytuacji. Właśnie wtedy rozpoczął pionierskie próby wprowadzenia środków antyseptycznych do praktyki szpitalnej.
Brytyjscy chirurdzy i profesorzy medycyny odnosili się do tych nowinek bardzo sceptycznie, jednak lekarze niemieccy dość szybko przekonali się do metod propagowanych przez Listera i zastosowali je podczas wojny w 1870 roku. Chirurdzy już wcześniej stosowali pewne związki chemiczne (jak jodyna i chlorek cynku) do odkażania ran, ale aby dowieść niezwykłego znaczenia chirurgii anty-septycznej, Lister musiał przekonać ich do zupełnie nowego, specyficznego produktu.
Jak się okazało, substancją tą miał być związek chemiczny o nazwie kwas karbolowy (obecnie znany także pod nazwą występującego w nim aktywnego czynnika,fenolu). Kwas karbolowy otrzymał niemiecki chemik Friedlieb Runge (1797-1867) w latach trzydziestych dziewiętnastego wieku. W 1864 roku Lister przeczytał w gazecie o tym, jak zastosowano kwas karbolowy w oczyszczalni ścieków w Carlisle, gdzie skutecznie usunął on zapach zgnilizny, i jak próbowano zapobiec infekcji u bydła, spryskując pastwisko fenolem, niestety, zwierzęta zdechły. Lister natychmiast zdał sobie sprawę, że kwas karbolowy można zastosować jako nowy środek antyseptyczny.
W księgach oddziałowych Listera pierwsza wzmianka o zastosowaniu kwasu karbolowego pojawiła się w grudniu 1864 roku, jednak pierwsza całkowicie udana operacja z wykorzystaniem fenolu jako antyseptyku została przeprowadzona w Glasgow w Royal Infirmary dopiero 12 sierpnia 1865 roku. Operowanym był 11 -letni chłopiec James Greenless.
James Greenless doznał złamania otwartego - ostre końce złamanej kości przerwały skórę, tworząc niebezpieczną ranę. Dotychczas we wszystkich przypadkach otwartego złamania kości chirurdzy postępowali w ten sam sposób: natychmiast amputowali kończynę. Tymczasem Lister zdecydował się na wypróbowanie nowej metody.
Najpierw zanurzył narzędzia chirurgiczne w roztworze kwasu karbolowego, by w ten sposób je zdezynfekować. Po operacji owinął ranę bandażami namoczonymi w kwasie karbolowym, aby odizolować ją od otoczenia i zapobiec ropieniu. Lister odniósł sukces - operacja udała się. W 1867 roku Lister przedstawił swoje spostrzeżenia w słynnej prący opublikowanej w czasopiśmie medycznym The Lancet.
Chociaż Lister zaproponował nowy i skuteczny sposób zmniejszenia liczby zakażeń pooperacyjnych, był wówczas przekonany, że są one spowodowane po prostu przez „złe powietrze", zbyt dużą liczbę pacjentów i brud panujący w szpitalach. Nie miał jeszcze pojęcia o mikroorganizmach, takich jak bakterie czy wirusy, które są bezpośrednimi sprawcami infekcji.
W 1865 roku profesor chemii uniwersytetu w Glasgow, Thomas Anderson (1819-1874), sugerował Listerowi przeczytanie pracy francuskiego chemika Louisa Pasteura. Pasteur wykonał serię eksperymentów, które zdawały się potwierdzać przypuszczenia, że proces fermentacji i gnicia produktów spożywczych jest spowodowany obecnością zarazków, czyli mikroorganizmów, występujących na cząsteczkach kurzu w powietrzu. Lister zaczął zastanawiać się, czy rozkład zainfekowanych ran nie jest spowodowany działalnością takich samych mikroorganizmów i przeprowadził własne eksperymenty wzorowane na pasteurowskich. W eksperymentach Listera miejsce wywaru mięsnego zajął jego własny mocz - a wyniki potwierdziły przypuszczenia naukowca francuskiego.
Później, w latach siedemdziesiątych XIX wieku, Lister zaczął rozpylać w sali operacyjnej delikatną mgiełkę kwasu karbolowego, aby powietrze było sterylne i by do rany nie dostały się obecne | w powietrzu mikroorganizmy. Niestety, Lister tak w wielką wiarę pokładał w kwasie karbolowym, że zaniedbywał inne, najprostsze wymagania higieny, głównie dlatego, iż obawiał się, że mogłyby one odwrócić uwagę chirurgów od konieczności stosowania fenolu. Jedno z najbardziej znanych zdjęć przedstawia Listera i jego kolegów operujących w zwykłych, codziennych surdutach, których nie zmieniali do kolejnych operacji.
Sam kwas karbolowy także ma swoje wady. Przede wszystkim jest toksyczny nie tylko dla mikroorganizmów, ale także białych krwinek, pacjenta ,i komórek otaczających ranę. Spryskiwanie sali operacyjnej kwasem karbolowym sprawiło, iż warunki pracy stały się nie do wytrzymania i Lister w 1887 r. zarzucił tę metodę . Pomimo to opracowane przez niego metody antyseptyczne okazały się wysoce skuteczne. Już sześć lat po pierwszym zastosowaniu fenolu Joseph Lister donosił, że śmiertelność w jego oddziałach chirurgicznych spadła z 45 do 15 procent.