Ocena brak
CHAMBERLAIN NEVILLE (1869-1940) - polityk
Premier rządu brytyjskiego w latach 1937-40, zapisał się w historii jako polityk bojaźliwy, ustępujący Hitlerowi. Stanowisko premiera rządu brytyjskiego objął w maju 1937 r. z ramienia Partii Konserwatywnej. Przekonany o potędze militarnej i gospodarczej Rzeszy, wybrał politykę ustępstw (*appeasement), licząc że zapobiegnie wojnie, do której Wielka Brytania nie była przygotowana. Z drugiej strony uważał, że Hitler może być szansą ratunku dla zachodnich demokracji zagrożonych potęgą totalitarnego państwa Stalina.
Obawiał się, że w wypadku obaleniu Hitlera Niemcy zalałaby fala komunizmu. 26 września 1938 r. w czasie rozmowy z premierem Francji Edouar-dem *Daladierem, gdy zastanawiali się nad przyszłością Niemiec bez Hitlera, zapytał: „Kto zagwarantuje, że Niemcy nie staną się bolszewickie?" 30 sierpnia 1938 r. powiedział na posiedzeniu gabinetu: „Gabinet "es t zgodny w poglądzie, że nie powinniśmy wyrażać groźby pod adresem Herr Hitlera, iż wypowiemy mu wojnę, jeżeli wkroczy do Czechosłowacji . Jest sprawą najwyższej wagi , aby decyzja ta została zachowana w tajemnicy". Tajemnica nie była potrzebna, gdyż dwa tygodnie wcześniej Hitler zapewnił swoich generałów, że dopóki Chamberlain i Daladier będą sprawować rządy, Wielka Brytania i Francja nie zdecyduj ą się na wypowiedzenie wojny.
Dążenie do zachowania pokoju za wszelką cenę i obawa przed komunizmem kierowały działaniami Chamberlaina w czasie negocjacji w *Monachium we wrześniu 1938 r., w wyniku których Chamberlain i Daladier zdecydowali się podpisać układ oddający Niemcom część * Czechosłowacji (tzw. Sude-tenland). Wówczas Fuhrer mógł utwierdzić się w przekonaniu, że Wielka Brytania zachowa neutralność wobec wszelkich działań niemieckich w Europie. Wkroczenie wojsk niemieckich do Pragi 15 marca 1939 r. Chamberlain skwitował na posiedzeniu gabinetu: „Przestało istnieć państwo, którego granice były przez Wielką Brytanię zagwarantowane przeciw nie sprowokowanej agresji". Rząd brytyjski ograniczył się do złożenia protestu przeciwko złamaniu traktatu monachijskiego. Dopiero nasilająca się krytyka działań premiera ze strony opozycji skłoniła go do zmiany dotychczasowej polityki i podjęcia działań politycznych oraz militarnych, które miały przygotować państwo do obrony przed Niemcami. 17 marca przemawiając w Birmingham stwierdził: „Każda próba dominacji nad światem przy użyciu siły spotka się z oporem państw demokratycznych". Jednakże wszelkie działania, jak wprowadzenie w kwietniu 1939 r. powszechnego obowiązku służby wojskowej, były spóźnione.
Prawdopodobnie Chamberlain rozumiejąc to, usiłował uniemożliwić zawarcie sojuszu między Polską oraz Niemcami i skierować niemiecką agresję na wschód. Dlatego 31 marca 1939 r. ogłosił w parlamencie gwarancję dla niepodległości Polski, co zaskoczyło nawet jego najbliższych współpracowników. 25 sierpnia zawarto polsko--brytyjski traktat o pomocy wzajemnej. 3 września rząd brytyjski wystosował ultimatum żądające zaprzestania agresji niemieckiej, a wobec jego odrzucenia wypowiedział wojnę Trzeciej Rzeszy. 10 maja 1940 r., wobec ostrej krytyki na forum Parlamentu co do sposobu działania rządu w sprawie *Norwe-gii i zmniejszenia się większości parlamentarnej konserwatystów z 250 do 81 głosów, Chamberlain zrezygnował ze stanowiska premiera. Pozostał w gabinecie nowego premiera Winstona Churchilla jako Lord President for Council,lecz choroba zmusiła go do rezygnacji w październiku 1940 r.
Zmarł na raka 9 listopada 1940 r.