Antarktyda jest kontynentem naj­zimniejszym i najsilniej odizolowa­nym od pozostałych. Wywiera ogromny wpływ na klimat całej kuli ziemskiej. Mimo niskich tem­peratur panujących w tym rejonie, w morzach Antarktyki spotkać można wiele żywych organizmów.
Obszar Antarktydy stanowi około 9% całko­witej powierzchni lądu na Ziemi. Aż 98% kontynentu pokryte jest płytą lodową, któ­rej grubość osiąga do 4,8 km. Te masy lodu zawie­rają aż 70% światowych zasobów słodkiej wody.
Targana wiatrami i niedostępna Antarktyda zo­stała odkryta dopiero w 1820 r. przez F.F. Bellingshausena i M.P. Łazariewa. Kamieniem milowym w badaniu Antarktydy była podjęta w latach 1897-99 wyprawa na statku Belgica z udziałem polskich uczonych Henryka Arctowskiego i Antoniego Dobrowolskiego, której członkowie jako pierwsi zimowali na Antarktydzie.
Prawdziwe zainteresowanie opinii publicznej wzbudziła Antarktyda w związku ze słynnym wyścigiem do bieguna południowego, wygranym 14 grudnia 1911 r. przez norweską wyprawę dowo­dzoną przez Roalda Amundsena. Rywalizujący z nimi Brytyjczycy pod wodzą kapitana Roberta Scotta dotarli tam dopiero 5 tygodni później. Nor­wegowie szczęśliwie powrócili do domu, natomiast wszyscy członkowie 8-osobowej brytyjskiej wypra­wy Roberta Scotta zginęli w drodze powrotnej.
Później podjęto próby dotarcia do Antarktydy za pomocą samolotów. Pierwszy lot nad biegunem południowym wykonał w 1928 roku G.H. Wilkins. W 1929 roku oficer marynarki Stanów Zjedno­czonych Richard Byrd również przeleciał samolo­tem nad biegunem południowym. Powrócił tu w latach trzydziestych, by zebrać informacje o po­krywie lodowej, polu magnetycznym Ziemi, wa­runkach pogodowych i budowie geologicznej.

Zainteresowanie naukowców Antarktydą stale ros­ło, osiągając apogeum w Międzynarodowym Roku Geofizycznym, który trwał od 1 lipca 1957 roku dó 31 grudnia 1958 roku. W tym krótkim okresie 12 państw - Argentyna, Australia, Belgia, Wielka Brytania, Chile, Francja, Japonia, Nowa Zelandia, Norwegia, Związek Południowej Afryki, oraz Związek Radziecki i Stany Zjednoczone - założyło ponad 40 stacji badawczych na samym kontynen­cie i w pobliżu otaczających go wysp.
Znaczenie prac badawczych prowadzonych na Antarktydzie znalazło potwierdzenie na początku lat osiemdziesiątych, kiedy to naukowcy brytyjscy znaleźli dowody na kurczenie się warstwy ozo­nowej w stratosferze nad kontynentem. Doniesienia te skłoniły wiele krajów do wprowadzenia ogra­niczeń w produkcji i użyciu freonów odpowie­dzialnych za rozbijanie cząsteczek ozonu i zani­kanie warstwy ozonowej.
Wielu ciekawych informacji dostarcza również analiza lodu antarktycznego. Dzięki jego próbkom naukowcy stwierdzili wzrost poziomu zanieczysz­czeń w atmosferze ziemskiej, głównie związków ołowiu i substancji radioaktywnych, w ciągu ostat­nich 50 lat. Badania lodu pobranego z wnętrza lado-lodu pozwalają prześledzić zmiany klimatu w mi­nionych epokach klimatycznych.

Państwa, które uczestniczyły aktywnie w Między­narodowym Roku Geofizycznym - Argentyna, Australia, Wielka Brytania, Chile, Francja, Nowa Zelandia i Norwegia - już wcześniej zgłaszały pre­tensje do różnych terytoriów Antarktydy. Żądania te nie zostały jednak uznane ani przez inne pań­stwa biorące udział w tej inicjatywie, ani przez kraje pozostające poza projektem. Naukowcy, którzy są jedynymi ludźmi przebywającymi na An­tarktydzie mogą więc zakładać stacje badawcze w dowolnie wybranych miejscach. W 1959 roku 12 państw, uczestników Międzynarodowego Roku Geofizycznego, zainteresowanych obroną swoich interesów na Antarktydzie, podpisało traktat w sprawie Antarktyki, który wszedł w życie w roku 1961 i miał obowiązywać przez 30 lat.
Postanowienia traktatu przewidują wykorzysta­nie obszaru Antarktyki wyłącznie do celów poko­jowych, zakaz prowadzenia działań militarnych, swobodę badań naukowych i międzynarodową współpracę w tej dziedzinie. Inne państwa mogą być dopuszczane do konsultacji dotyczących reali­zacji postanowień traktatu, jeżeli wykażą zaintere­sowanie Antarktyką i będą tam wysyłały ekspedyc­je naukowe lub zakładały stacje badawcze. Na tej zasadzie w 1977 roku do konsultacji dopuszczona została Polska. W roku 1991, kiedy traktat ratyfi­kowano na kolejne 50 lat, państw-sygnatariuszy porozumienia było już 26. W tych 26 państwach mieszkało 80% ludności świata. Wiele krajów pozostaje poza porozumieniem, a ich rządy kryty­kują postanowienia traktatu, twierdząc, że zasoby Antarktyki powinny być podzielone równo pomię­dzy wszystkie narody świata.

Antarktyda była niegdyś częścią Gondwany -ogromnego prakontynentu, który zaczął dzielić się w triasie, a zakończył - w trzeciorzędzie. Budowa geologiczna lądów na półkuli południowej jest więc zbliżona. Wielokrotnie w swej historii na Antark­tydzie panował klimat znacznie cieplejszy niż obecnie, sprzyjający powstawaniu złóż surowców natu­ralnych. W Górach Transantarktycznych odkryto potężne pokłady węgla kamiennego, minerału który powstaje ze szczątków roślin typowych dla wil­gotnego i gorącego klimatu. Stwierdzono również występowanie ropy naftowej i wielu rud metali, jednak w większości złoża są niedostępne.
W latach 80. przyjęto konwencję dotyczącą za­sobów mineralnych Antarktyki, która pozwalała na prowadzenie działalności górniczej pod warun­kiem ścisłego przestrzegania przepisów dotyczą­cych ochrony środowiska. Jednak niektóre kraje, m.in. Australia, Nowa Zelandia i Francja, sprzeci­wiły się tym postanowieniom i doprowadziły do wprowadzenia w 1988 r. zakazu eksploatacji zaso­bów mineralnych Antarktyki na co najmniej 50 lat ze względu na konieczność ochrony środowiska.
Konwencja obejmuje również takie dziedziny jak ochrona przyrody, turystyka, reguluje też tak szczegółowe kwestie, jak zasady składowania odpadów i śmieci wytworzonych w naukowych stacjach badawczych. W środowisku obrońców przyrody powstał nawet pomysł uczynienia z An­tarktydy Światowego Parku Narodowego pod za­rządem ONZ.

Niewiele organizmów żywych może przetrwać w warunkach, jakie panują na Antarktydzie. Konty­nent ten jest właściwie lodową pustynią. Do naj­bardziej odpornych organizmów należą glony, porosty i mchy, które można spotkać na niewiel­kich, nie pokrytych lodem, nadmorskich skraw­kach lądu i na szczytach wystających znad lodu gór. Na całym kontynencie odnaleziono tylko 2 ga­tunki roślin zielnych: trawy o nazwach - śmiałek antarktyczny i Colobanthus z rodziny goździkowatych. Nieco bogatszy jest świat zwierząt, zwłasz­cza na wysuniętym ku Ameryce Południowej Pół­wyspie Antarktycznym i w wodach otaczających kontynent. Żyją tu foki, pingwiny i 15 innych ga­tunków ptaków (głównie mewy, albatrosy i rybi-twy) oraz owady. Morze zasobne jest w kryla -małe przypominające krewetki zwierzęta, które są podstawą wyżywienia wielu gatunków ryb, pta­ków, kałamarnic oraz wielorybów.
Największe zagrożenie dla naturalnych miesz­kańców Antarktyki stanowią lądowiska samolo­tów i wzmożony ruch na morzu, spowodowany coraz większą liczbą turystów chcących odwiedzić ten najdzikszy zakątek Ziemi.